جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در قانون تعزيرات حكومتي

جزئیات و دریافت

مقدمه

فصل اول كليات

     مبحث اول: تاريخچه جرايم بهداشتي ، درماني و دارويي        

          گفتار اول- دوران باستان

          گفتار دوم- دوران اسلامي

          گفتار سوم- تاريخچه جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در حقوق ايران

     مبحث دوم- ماهيت جرايم بهداشتي، درماني و دارويي و تفاوت آن با تخلفات

     انتظامي

          گفتار اول- مفهوم جرائم بهداشتي، درماني و دارويي

               الف) مفهوم جرايم بهداشتي

               ب) مفهوم جرايم درماني

               ج) مفهوم جرايم دارويي

          گفتار دوم- اركان تشكيل دهندة جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

              الف) عنصر قانوني

              ب) عنصر مادي

              ج) عنصر معنوي

          گفتار سوم- تفاوت جرايم بهداشتي، درماني و دارويي با تخلفات انتظامي

              الف) تعريف تخلفات انتظامي

              ب) تفاوت جرم با تخلف انتظامي

              ج) تخلفات انتظامي در امور پزشكي و دارويي

     مبحث سوم- جايگاه جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در تقسيم بندي جرايم        

          گفتار اول- جايگاه جرايم بهداشتي درماني و دارويي در طبقه بندي

          حقوق جزاي اختصاصي

          گفتار دوم- جايگاه جرايم بهداشتي ، درماني و دارويي از نظر مطلق و مقيد بودن.

فصل دوم- مصاديق جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در قانون تعزيرات حكومتي

     مبحث اول- مصاديق جرايم بهداشتي

          گفتار اول- جرايم مربوط به بهداشت محيط

              الف) جرايم عليه بهداشت عمومي

              ب) جرايم مربوط به بهداشت اماكن عمومي

              ج) جرايم مربوط به بهداشت مراكز تهيه و توليد و نگهداري و توزيع مواد

 خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي

          گفتار دوم- جرايم مربوط به تهيه، توزيع،‌‌ نگهداري و فروش مواد خوردني،

 آشاميدني، آرايشي و بهداشتي

الف) جرايم مربوط به تهيه و توليد مواد خوردني، آشاميدني،‌ آرايشي و بهداشتي

ب) جرايم مربوط به توزيع، عرضه و فروش مواد خوردني،‌ آشاميدني، آرايشي و بهداشتي

     مبحث دوم- مصاديق جرايم درماني

          گفتار اول- جرايم مربوط به مداخلة‌ غير مجاز در امور پزشكي و درماني

          گفتار دوم- جرايم مربوط به خودداري از پذيرش و ارائه خدمات به بيماران

          گفتار سوم- جرايم مربوط به اعمال سودجويانه در حرفة پزشكي

         گفتار چهارم – جرايم مربوط به عدم رعايت ضوابط و مقررات حرفه اي

     مبحث سوم- مصاديق جرايم دارويي         

          گفتار اول- جرايم مربوط به مداخله غيرمجاز در امور دارويي

          گفتار دوم- جرايم مربوط به سودجويي در امور دارويي

          گفتار سوم- جرايم مربوط به خودداري متصديان امور دارويي از ارائه خدمات

          گفتار چهارم- جرايم مربوط به تخلف از ضوابط و مقررات دارويي

فصل سوم- مجازات جرايم بهداشتي،‌ درماني و دارويي در قانون تعزيرات حكومتي

و مراجع صالح براي رسيدگي به اين جرايم

     مبحث اول – مجازات جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

         گفتار اول- تعريف مجازات و انواع آن در حقوق جزاي ايران

             الف) مفهوم مجازات

             ب) انواع مجازات در حقوق جزاي ايران

          گفتار دوم- ماهيت مجازات جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

          گفتار سوم- انواع مجازات جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

          در قانون تعزيرات حكومتي

          گفتار چهارم – تخفيف، تشديد و تبديل مجازات

          در جرايم بهداشتي،‌ درماني و دارويي

                الف) تخفيف مجازات

                ب) تشديد مجازات

               ج) تبديل مجازات

          گفتار پنجم- مجازات شركت و معاونت در جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

     مبحث دوم- مراجع صالح رسيدگي كننده جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

و نحوة حل اختلاف در صلاحيت

          گفتار اول- محاكم ذي صلاح براي رسيدگي به جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

          گفتار دوم- اختلاف در صلاحيت

مقدمه

الف) توضيح موضوع

امروزه پيشرفته بودن هر كشور را با شاخص هاي آموزشي و بهداشتي و درماني آن مي‌سنجند، هر قدر امكانات آموزشي و بهداشتي و درماني براي مردم كشور بيشتر فراهم باشد به همان نسبت آن كشور از جايگاه و موقعيت بهتري در جامعة جهاني برخوردار است. در حال حاضر توجه به بهداشت بيش از درمان مورد نظر است و در اين مورد سياست هايي به منظور پيشگيري از شيوع بسياري از بيماري ها صورت مي‌گيرد كه هنوز هم اين اقدامات كافي به نظر نمي‌رسد.

بالا بودن هزينه هاي دارو و درمان، كمبود بيمارستان هاي مجهز در بسياري از شهرها، كمبود پزشك متخصص در بسياري از نقاط كشور و كبود دارو و…  از جمله مسائل موجود در بخش بهداشت و درمان است كه براي برخورد با اين مسائل بايد تدابير جديدتر و مؤثرتري را اتخاذ نمود.

اهميت و ضرورت موضوع جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

جرايم بهداشتي، درماني و دارويي از آنجا كه غالباً به تماميت جسماني انسان ها آسيب مي‌رساند از اهميت به سزايي برخوردار است اين گونه جرايم از ساليان سال مورد ارتكاب متصديان اين امور بوده و امروزه به صورت شايع ترين و در عين حال خطرناكترين نوع بزهكاري جان انسان ها را تهديد مي‌كند و به لحاظ حساسيت موضوع و رشد فزايندة آن، ذهن مقامات قضايي و اجرايي و قانونگذار را به خود مشغول داشته است . لذا ضرورت آشنايي بيشتر با اين پديدة ضداخلاقي و ضدانساني براي متصديان امر قضا ، وكلاي دادگستري، دانشجويان حقوق و همة كساني كه به نوعي با مسئلة‌ مذكور مرتبط اند امري اجتناب ناپذير است.

سابقة ‌علمي‌موضوع

هر چند تصويب قوانيني مربوط به جرايم بهداشتي، درماني و دارويي به سال ها قبل بر مي‌گردد اما متأسفانه تاكنون در اين زمينه تحقيق جامع و كاملي صورت نگرفته است. البته تحقيقات متفرقه پيرامون برخي از موضوعات مرتبط با اين موضوع نگاشته شده است ليكن اين تحقيقات ما را از انجام پژوهش دوباره بي نياز نمي‌كند. خوشبختانه در سال هاي اخير اقبال زيادي به مقررات بهداشتي، درماني و دارويي و بحث جرايم مربوط به آن به چشم مي‌خورد كه چاپ برخي كتب حقوق پزشكي به صورت تأليف يا مجموعه مقالات از آثار اين رويكرد مثبت است اما در ميان كتب چاپ شده نيز به كتابي جامع و فراگير كه ماهيت اين جرايم و مصاديق و احكام و آثار آن را مورد بررسي قرار دهد يافت نشد.

روش تحقيق

در اين تحقيق به مناسبت موضوع از روش كتابخانه اي استفاده شده و منابع و مأخذ مربوطه عليرغم كم بودن آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنين قوانين و مقررات مختلف از اولين سال‌هاي قانونگذاري در ايران تاكنون نيز در اين پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است كه در واقع مهمترين مأخذ و منبع اين پژوهش همين قوانين مذكور است در كنار قوانين و مقررات،‌ نظريات مشورتي قوة قضائيه و سازمان تعزيرات حكومتي و برخي آراء مربوط نيز مورد توجه قرار گرفته است.

اهداف تحقيق

به طور خلاصه مهمترين اهداف اين پژوهش به شرح زير است:

1- روشن شدن ماهيت جرايم بهداشتي، درماني و دارويي تبيين جايگاه آن در حقوق جزاي‌ايران

2- بررسي مصاديق مختلف جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در قانون تعزيرات حكومتي

3- بررسي مجازاتهاي مقرر در قانون تعزيرات حكومتي براي جرايم بهداشتي، درماني و دارويي و مطالعه برخي از مباحث مربوط به مجازات مانند تخفيف، تبديل و تشديد آن و نيز مجازات مشاركت و معاونت در اين جرايم.

4- بررسي قوانين و مقررات مختلف به منظور مشخص شدن مراجع صالح براي رسيدگي، تعيين حدود صلاحيت هر يك از مراجع قضايي و غيرقضايي و نيز تبيين معاني قانوني صلاحيت هر يك از مراجع فوق و در نهايت روشن شدن نحوة حل اختلاف در صلاحيت.

ساختار و ترتيب مباحث

همانطور كه از اهداف فوق روشن مي‌شود اولين هدف ما در اين تحقيق روشن شدن ماهيت جرايم بهداشتي، درماني و دارويي و جايگاه آن در حقوق جزاي ايران مي‌باشد. بدين منظور اولين فصل اين تحقيق به بررسي اين مطالب اختصاص يافته است. اين فصل نيز به نوبة خود به دو مبحث تقسيم شده است: مبحث اول دربارة‌ تاريخچه جرايم بهداشتي، درماني و دارويي مي‌باشد و در مبحث دوم در سه گفتار به ترتيب در رابطه با مفهوم اين جرايم و اركان تشكيل دهنده و تفاوت آنها با تخلفات انتظامي‌بحث مي‌نماييم.

تاريخچة جرايم بهداشتي، درماني و دارويي

تاريخ، بستر رشد انديشه هاي بشري و منشأ شكل گيري بسياري از هنجارها و مقررات اجتماعي است. بسياري از مقررات و قوانين كنوني و پيشرفت هاي شگفت آور بشر مرهون تجربيات بلند تاريخي است. آگاهي از تاريخچه قوانين و مقررات علاوه بر آن كه انسان را با چگونگي تدوين و شكل گيري آن آشنا مي‌سازد، او را در درك بهتر قوانين موجود ياري مي‌دهد.

ما در اين بحث طي سه گفتار به بررسي تاريخچة‌ جرايم بهداشتي، درماني و دارويي خواهيم پرداخت و با گذري بر تاريخ دوران باستان و دوران اسلامي، جايگاه اين جرايم در آن دوران را مورد بررسي قرار خواهيم داد و پس از آن به تاريخچة اين جرايم در تاريخ حقوق ايران اشاره خواهيم نمود.

دوران باستان

«بيماري» واقعيتي است كه انكار ناپذير كه در هر زمان و مكان و در مورد هر انساني ممكن است پيش آيد . به طور قطع مي‌توان گفت يكي از مشكلاتي كه بشر از همان روزهاي اوّل حيات خود در اين كرة‌ خاكي با آن دست به گريبان بود. «بيماري» در انواع مختلف آن بود و بشر از همان ابتدا همانند ساير مشكلات در پي جلوگيري و رفع آن برآمد بر اين اساس مي‌توان توجه به درمان بيماري و راههاي پيشگيري و علاج آن را از قديمي‌ترين دغدغه هاي بشر و حرفة پزشكي را نيز از كهن ترين حرفه هاي رايج در جوامع بشري دانست. مطالعه تاريخ نشان مي‌دهد كه به موزات رشد و پيشرفت اين حرفه، هنجارها و قواعدي براي اين حرفه به وجود آمد و صاحبان اين حـِرُف در جوامع مختلف پيرو مقرارت خاصي قرار گرفتند

دوران اسلامي‌

در دين مبين اسلام در كنار دستورات عبادي و فقهي،‌ در زمينة بهداشت و نظافت نيز تعليمات فراواني به چشم مي‌خورد علاوه بر تأكيد دين اسلام بر رعايت نظافت و بهداشت،‌ پيشوايان معصوم نيز با كردار و رفتار خود عملاً مشوق اين صفات حسنه بودند. نكتة قابل توجه در اين زمينه آن است كه دستورات بهداشتي و نيز تعليمات دين اسلام در مورد درمان بيماران و پيشگيري از بيماري ها غالباً جنبة‌ اخلاقي دارد و به صورت آداب و اخلاق اجتماعي يا فردي در كتاب هاي اخلاق ذكر شده است. به عبارت ديگر جرايم بهداشتي، درماني و دارويي در حقوق جزاي اسلامي‌به تصريح بيان نشده و مجازات مشخصي نيز براي آن تعيين نشده است . بر همين اساس امروزه نيز اين جرايم در شمار جرايم تعزيري قلمداد مي‌شود. با وجود اين، به دليل اهميت مسأله بهداشت و سلامت جامعه و نيز امر درمان و مداواي بيماران، نظارت بر اين امور از صدر اسلام مورد توجه خلفا و زمامداران اسلامي‌قرار گرفت.